عدسی گرانشی – Gravitational lens
Gravitational lens
|ˌgraviˈtāSHənl lenz|
تصویر کهکشان‌های دوردست که در میدان گرانشی خوشه‌ی کهکشانی آبل۲۲۱۸ خمیده شده‌اند، به شکل کمان دیده می‌شوند. خوشه‌ی کهکشانی آبل۲۲۱۸ یک عدسی گرانشی است.
عدسی گرانشی
زمانی به وجود می‌آید که نور رسیده از یک منبع دوردست به ناظر، در میان راه از کنار جسم دیگری عبور کند. نور منبع دوردست در میدان گرانشی جسم میانی خمیده می‌شود و جسم میانی مانند یک عدسی گرانشی عمل می‌کند. هرچه جسم میانی جرم بیشتری داشته باشد، میدان گرانشی قوی‌تری خواهد داشت و نور را خمیده‌تر خواهد کرد. این پدیده «همگرایی گرانشی» نام دارد و از نتایج نظریه‌ی نسبیت عام انیشتین است.
منجمان از خوشههای کهکشانی پرجرم به عنوان عدسی‌های گرانشی قوی استفاده می‌کنند تا کهکشان‌های کم‌نور و دوردست را که در پشت آن‌ها قرار گرفته‌اند رصد کنند. تصویر تشکیل‌شده از کهکشان دوردست پرنورتر است و شکل آن نیز تغییر پیدا کرده است: گاهی تصویر کهکشان مانند یک کمان یا یک حلقه دیده می‌شود و گاهی حتی چندین تصویر از یک کهکشان تشکیل می‌شود.
نمایش پدیده‌ی همگرایی گرانشی. نور کهکشان دوردست پیش از رسیدن به زمین تحت تاثیر میدان گرانشی خوشه‌ی کهکشانی در میانه‌ی راه خمیده می‌شود.
[…] کهکشانی، بخشی از برنامه‌ی رصدی خوشههای کهکشانی با همگرایی گرانشی قوی توسط تلسکوپ هابل است. این خوشههای کهکشانی، […]
[…] عدسی‌های گرانشی یکی از روش‌های کشف و بررسی کهکشان‌های کم‌نور دوردست هستند (برای خواندن مقاله‌های مرتبط با همگرایی گرانشی اینجا را ببینید). زمانی که کهکشانی پرجرم در بین ما و یک کهکشان دوردست قرار می‌گیرد، تصویر کهکشان دوردست بر اثر میدان گرانشی کهکشان میانی بزرگنمایی می‌شود. گاهی تصویر تشکیل‌شده به شکل یک حلقه است (معروف به حلقه‌ی اینشتین)، و گاهی چندین تصویر از کهکشان دوردست به وجود می‌آید (معروف‌ترین آن‌ها صلیب اینشتین است). شکل ۱ نمونه‌هایی از تصاویر حلقه و صلیب اینشتین را نشان می‌دهد. در این مقاله برای نخستین بار تصاویر چهارگانه (صلیب اینشتین) ابرنواختری کشف شده است که بر اثر میدان گرانشی کهکشانی در میانه‌ی راه به وجود آمده است. […]
[…] از اهداف اولیه‌ی ساخت این تلسکوپ می‌توان به بررسی همگرایی گرانشی ضعیف و قوی، بررسی ابرنواخترها، مطالعه‌ی خوشههای کهکشانی و […]
[…] مقاله برای اولین بار کشف یک حباب لیمان-آلفا که توسط یک عدسی گرانشی سه تصویر از آن به وجود آمده گزارش شده است. این حباب که با […]
[…] عدسی‌های گرانشی عظیم، با بزرگنمایی نور تابیده از کهکشان‌های دور، به ما امکان مشاهده‌ی کهکشان‌های کم‌نور در فواصل دور را می‌دهد. پروژه‌ی میدان‌های مرزی هابل تصاویر ژرفی از شش عدسی گرانشی قوی، خوشههای کهکشانی، در طول‌موج‌های مرئی و فروسرخ فراهم کرده است. هم‌زمان با این پروژه، گروه ما نیز با استفاده از آشکارساز WFC3 در تلسکوپ هابل، تصاویر ژرفی در طول‌موج‌های فرابنفش از این خوشههای پرجرم کهکشانی به دست آورده است. در این مقاله، ما با ترکیب و آنالیز این اطلاعات نورسنجی برای سه خوشه‌ی کهکشانی و با بهره‌گیری از بزرگنمایی حاصل از همگرایی گرانشی قوی توانستیم برای اولین بار مجموعه ای بزرگ از حدود ۸۰۰ کهکشان کوتوله در انتقال‌به‌سرخ ۱ تا ۳ پیدا کنیم (تصویر بالای صفحه). این کهکشان‌های کوتوله، بین ۱۰ تا ۱۰۰ برابر کم‌نورتر از کهکشان‌هایی هستند که تا به حال در این انتقال‌به‌سرخ‌ها رصد و مطالعه شده‌اند. […]
[…] به سه دلیل زیر برای این کار ایده‌آل بود. ۱) به علت همگرایی گرانشی میزان نور دریافتی و رزلوشن (وضوح) فضایی این کهکشان ۲۴ […]
[…] و گروه‌های کهکشانی) به دست بیاوریم. این روش که با عنوان همگرایی گرانشی ضعیف شناخته می‌شود، از قوی‌ترین ابزارها برای […]
[…] ۶ گزارش شده است. این کهکشان حدود ۹ برابر بزرگنمایی گرانشی شده است. در شکل ۱ (سمت چپ) کهکشان پیش‌زمینه که موجب […]