شکل ۱: تصویر تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان میزبان و منبع تابش شدید پرتو ایکس که تصور می‌شود ناشی از برافزایش یک ستاره در سیاهچاله‌ای میان‌جرم در لبه‌ی کهکشان (دایره‌ی سبز) باشد. کهکشان دوم در پایین تصویر (Gal2) احتمالا کهکشانی است که در حال ادغام با کهکشان اولیه است و با نواری از ماده به آن متصل شده است (نشانه‌ی قرمز).
سیاهچاله‌های گوناگونی در کیهان وجود دارند: سیاهچاله‌های ستاره‌ای که از مرگ ستاره‌های پرجرم به وجود می‌آیند، اَبَرسیاهچاله‌ها که بسیار پرجرم هستند (جرمی برابر میلیون‌ها یا میلیاردها جرم خورشیدی) و در مرکز کهکشان‌ها قرار دارند، و در میان این دو دسته، سیاهچاله‌های میان‌جرم هستند که تصور می‌شود سیاهچاله‌های ابرپرجرم از آن‌ها تشکیل می‌شوند. رصد سیاهچاله‌های میان‌جرم بسیار دشوار است و تاکنون تعداد کمی از آن‌ها مشاهده شده‌اند. یکی از نشانه‌های نادر وجود یک سیاهچاله در مناطق چگال ستاره‌ای انفجار و تابش شدید ناشی از نزدیک شدن ستاره‌ای به سیاهچاله و ادغام (برافزایش) با آن است. تا پیش از این، همه‌ی گزارش‌ها از تابش‌های عظیم ناشی از نیروهای کشندی میان ستاره و سیاهچاله، در مرکز کهکشانهای تک دیده شده بود. اما در این مقاله، منجمان رصد تابش بسیار شدید پرتو ایکس را از یک خوشه‌ی ستاره‌ای که در فاصله‌ی (فاصله‌ی تصویرشده) ۱۲.۵ کیلوپارسکی از مرکز کهکشانش قرار دارد، گزارش می‌دهند.
این منبع به طور تصادفی در یک پیمایش پرتوی ایکس توسط تلسکوپ پرتو ایکس XMM-Newton در سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۹ کشف شده بود (تصویر بالای صفحه، تصویر چپ در سال ۲۰۰۶ و راست در سال ۲۰۰۹ گرفته شده است). سپس مولفان این مقاله آن را در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ با تلسکوپ‌های چاندرا و سوییفت دنبال کردند. شکل ۱، مکان این منبع را که در لبه‌ی یک کهکشان بیضی‌گون (Gal1) است، در نور مرئی نشان می‌دهد. فاصله‌ی ظاهری منبع با مرکز کهکشان ۱۱.۶ ثانیه‌ی قوسی است. دایره‌ی سبز محل تابش پرتوی ایکس را نشان می‌دهد.
با استناد به داده‌های این منبع از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶، مولفان نتیجه‌گیری کرده‌اند که این تابش در اوج به ۱۰ به توان ۴۳ ارگ بر ثانیه رسیده و در طی ده سال افت پیدا کرده است. شواهد رصدی قوی دیگر، شامل نوع تابش پرتو ایکس و منحنی نوری این رویداد، نشان می‌دهند که منبع تابش شامل سیاهچاله‌ی میان‌جرمی با جرم چند ده هزار جرم خورشیدی است.
بسیاری از سیاهچاله‌های میان‌جرم توسط امواج الکترومغناطیس دیده نمی‌شوند، چرا که در خوشه‌های ستاره‌ای چگالی به وجود می‌آیند که خالی از گاز هستند و در نتیجه ماده‌ای برای تغذیه و دیدن شدن سیاهچاله وجود ندارد. این مقاله نشان می‌دهد که یکی از راه‌های مناسب برای کشف سیاهچاله‌های میان‌جرم رصد در طول‌موج ایکس است.
عنوان اصلی مقاله: A luminous X-ray outburst from an intermediate-mass black hole in an off-centre star cluster
نویسندگان:Dacheng Lin, et al
این مقاله در نشریه‌ی Nature Astronomy چاپ شده است.
لینک مقاله‌ی اصلی: https://arxiv.org/abs/1806.05692
گردآوری: آیرین شیوایی
سلام و درود برشما.
سپاس از زحمت‌هایی که شما و آزاده خانم و دیگر همکاران‌تون در اسطرلاب می‌کشید.
چقدر این مقالاتی که شما در اسطرلاب منتشر می‌کنید به من کمک می‌کنه که بتونم بهتر و راحت‌تر مفاهیم و پدیده‌های نجومی و اخبار پژوهش‌های جدید را در اختیار علاقه‌مندانِ عموم قرار دهم. بنده در سایت «ستاره شناس» فعالیت‌های آموزشی خودم رو انجام می‌دهم.
http://www.setareshenas.com
سلام،
خیلی خوشحالیم که سایت اسطرلاب برایتان مفید و کاربردی است. ممنون که ما را دنبال می‌کنید.